QRP/TÜRK-1923

[TA2AOG (SK)]

200dpi


Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap

[TA7AKA]

Teşekkür ederim Osman Bey, tahmin ettiğimden daha güzel görünüyor Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap Elinize sağlık.

Teşekkürler Murat hocam, Osman bey zahmet olmazsa resmin bir kenarına QRP/Türk-1923 yazar mısınız?

[TA7AKA]

Bu da bahsettiğim PLL-VCO devresi, gayet basit ve test amacıyla şu anda yanımda çalışıyor Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap



Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap


Sırada da bir RF-Güç katı önerim olacak.

[TA1AYO]

Bu da bahsettiğim PLL-VCO devresi, gayet basit ve test amacıyla şu anda yanımda çalışıyor Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap



Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap


Sırada da bir RF-Güç katı önerim olacak.

Murat hocam eklediğin devrelerin çalışması hakkında zamanın olduğunda kısaca bilgi verebilirmisin? Neresi ne iş görüyor gibi...

[TA7AKA]

Haklısın Orhan biraz açıklama yazayım...


Öncelikle Q1 transistörü çevresindeki elemanlarla sıradan bir Colpits osilatör devresi oluşturuyor. Hem harcamayı düşük tutmak hem de kazancı yeterli miktarda elde edebilmek için transistörü uygun bir noktada çalıştırmak gerekiyor. Aynı zamanda gürültü ve sıcaktan etkilenmeyi de düşünmek gerekir. Çok düşük kollektör akımlarında devre harcaması düşer ama kazanç ve kararlılık azalır. 2-10mA kollektör akımı böyle bir osilatör için iyidir. Ben 5mA seçtim. C4 ve C5 kondansatörleri kapasitif transformatör tekniği ile çıkıştan girişe empedansı uygunlaştırarak geri besleme yapıyor. Bu devrede Q değerini (kalite faktörü) 3 olarak seçtim, 5 te yapılabilirdi ama bu kez de bant genişliği çok azalırdı ve daha hassas ayar gerekirdi. Bu şekilde kazançtan biraz feragat ederek kararlılığı arttırıyoruz.


Titreşim frekansını C4, C5, C6, C8, VC2, D2 ve L1 ortaklaşa belirliyorlar. Buradaki L1 turuncu renkli FM IF tansformatörünün 3 uçlu olan tarafı, tabii ki kondansatörü çıkarıyoruz. Diğer iki uç boşta kalacak.


Q3 transistörü sıradan ve hatta özentisiz bir yükselteç. Çıkış değerini yaklaşık 2.4Vpp değerinde tutuyor ve osilatörün yüklenmesini engelliyor. Ayrıca PLL için gerekli yükseltmeyi de yapıyor.


Q2 transistörü aktif döngü filtresini oluşturuyor. Bunun hesabında hata yapmış olabilirim. Gerçi bu haliyle de çalışıyor ama hesaplarını yeniden yapıp değerlerini değiştirebilirim.


PLL gördüğün gibi son derece basit. Referans kristali 7.2MHz. VC1 in yaklaşık değeri 15pF ama ayar gerekiyor. Bununla birlikte PWM çıkışının değerleri de önemli. D1'in değeri de yaklaşık 15pF civarında olacak. İkisini ayarlayıp başlangıç olarak 7.2MHz elde edeceğiz. Bu aşamada osilatör çıkışını da 12MHz'e ayarlayacağız. Kontrol panelinden PWM değerini değiştirdikçe referans osilatör de hafiften ama oldukça kararlı bir şekilde kayacak. Öyle ayarlayacağız ki 10Hz adımlar elde ederek bu PWM ile 12MHz frekansında 1KHz sapma yaptıracağız. PLL'e yükleyeceğimiz sayısal verilerle de PLL 1KHz adımlarla ilerleyecek.


Daha önce bu tarz devrelerle çalışmamış arkadaşlar için...


PLL

PLL (Phase Locked Loop - Faz Kilitlemeli Döngü) denen bu sistem iki frekans sinyalini karşılaştırarak aralarındaki fazın farkına göre bir hata gerilimi üretir. Bu sinyallerden biri frekansı gerilimle değiştirilebilen VCO(Voltage Controlled Oscillator - Gerilim Kontrollü Osilatör) diğeri ise genellikle kristal kararlılığında bir referans osilatör olur. PLL içerisinde genellikle hem VCO hem de referans sinyalleri için ayarlanabilen frekans bölücüler bulunur. Bu bölücüler bir mikrodenetlyici ile ayarlanarak istenen bölme oranları (genellikle tamsayı) PLL'e girilir. PLL içerisindeki faz karşılaştırıcı bu iki sinyale bakarak farklılık varsa bir hata gerilimi üretir. Döngü filtresinden geçirilen bu gerilim VCO'yu kontrol etmek için kullanılır. Bu sayede VCO çıkışı referans frekansının bölümünden elde edilen karşılaştırma frekansının tamsayı katına "kilitlenir". Kararlılık kristal kararlılığına çok yakın olur. Bizim devremizde referans osilatör 7.2MHz, karşılaştırma frekansı 1KHz ve VCO frekansı da yaklaşık olarak 12MHz.


PWM

PWM (Pulse Width Modulation - Darbe Genişlik Kiplemesi) sabit bir frekansa sahip bir kare dalga sinyalin doluluk oranının değiştirilmesiyle oluşturulan bir tür sayısal analog dönüştürme tekniğidir. Örneğin bir kare dalganın yüksek değeri 5V, düşük değeri 0V olsun. 1KHz bir sinyal için sinyal periyodu 1mS olur. Tam kare dalga için bunun 0.5mS'si 5V, 0.5mS'si ise 0V olmalıdır. Bu durumda %50'si dolu %50'si boştur.Bu sinyalin etkin değeri yarısı yani 2.5V olur (derin hesaplara girmeyelim). Eğer biz bu kare dalga sinyalin periyodunu değiştirmeden doluluk oranını değiştirebilirsek bu sinyalin etkin değerini de o oranda değiştirebiliriz. İşte PWM bu tekniği kullanarak sayısal 1-0'lardan analog değer elde etmeye yarar. Genellikle motor kontrol devrelerinde ve güç kaynaklarında kullanılır.

[TA1AYO]

Teşekkürler Murat hocam gerçekten faydalı oldu açıklamalar.
Okulda bunları genelde ne olduğunu bilmeden sorular arasında çözdük. Ya da modüller olarak gösterip geçtik.. Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap PLL gibi analog kısımlarda eksiklerim çok bu çalışmada bunlarıda kısmen kapatmış olacağım ...

[TA7AKA]

RF güç yükselteci için daha önce hazırladığım devreye benzer bir devre daha tasarladım ancak deneyemedim. Devreyi yapıp test edebilecek arkadaşlar yardımcı olurlarsa çok sevinirim.


Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap
Önceki devrede transformatörleri farklı yapmıştım. O nedenle bu devreden nasıl bir performans alacağımı görmek isterim.


Bir de 4MHz'lik bir IF kartı tasarlayabilecek arkadaş varsa çok sevinirim, işlerimiz hızlanır.

[TA7AKA]

Arkadaşlar ses verin... Bu iş bir-iki kişiyle olmamalı.

[TA2AOG (SK)]

IF katı için hem kolay bulunabilirliği hem de hayal frekans bastırmasını yüksek tutabilmek için 4MHz kristal filtreler gayet uygun.

Marka, model? Yani datası? Elde edebileceğimiz bir filtre şart. IF katı da o filtre etrafında şekillenecek.

[TA7AKA]

Merhaba Osman Bey,


normal şartlarda kristal gereken bir çalışmada uygun frekanslı ve uygun modda çalışan bir kristal işimizi görür. Ancak, iş bu kristallerle dar bantlı bir filtre tasarlamaya gelince işler biraz zorlaşıyor. Burada kristalin paralel frekansı seri frekansı, paralel ve seri kapasiteleri filan da işin içine giriyor. Bu sebeple bu tarz filtrelerin istenilen frekanslara "keskin" bir şekilde ayarlanması oldukça zor. Yani amaç birkaç yüz Hz genişlikte bir kristal filtre tasarlamak olursa, oldukça uğraştıran bir çaba olur. Bırakın veri sayfalarını, aynı marka aynı model kristallerin bu karakteristikleri bile farklı. Aynen üzerinde 1Kohm yazan bir direncin aslında tam 1Kohm olamaması gibi... Bu sebeple aynı marka/model kristaller bile bir dar bant filtre uygulamasında farklı sonuçlar verecektir. Ancak şanslıyız ki bant genişliğimiz o kadar da dar değil, hatta çok kritik de değil; yaklaşık 2.7 - 3.5 KHz arasında olacak. O nedenle de model bir kristal üzerinde filtreyi tasarlayıp farklı kristallerle test etmekten başka bir şey yapamıyoruz. Çünkü herkesin evinde kristalleri test edebileceği ekipmanları maalesef yok. Bir örnek olarak Oscilent firmasının HC49U veya HC49S modelleri üzerinde çalışılabilir. Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap

Sabah sabah fırçamızı da yedik hocamdan, hemen başladım çalışmaya. Elektronik bilgim sizler kadar iyi değil. Ama bir işin ucundan tutmadıktan sonra bir şey öğrenileceği de yok. Daha önce belirttiğim filtre ile başlayayım madem.

Alçak Geçiren Filtre (Low Pass Filter-LPF)

QRP/Türk-1923 çalışmamızda kullanılacak olan bu basit “LC Pi ( ∏)” tipi filtre taslağının resimlerini aşağıya ekliyorum.

Alçak geçiren filtre nedir?

Devrede, bizim belirlediğimiz bir frekans değerinin (7 MHz.) üzerindeki yüksek frekansları süzdüğümüz (sönümlendirdiğimiz) için filtremiz “Alçak Geçiren Filtre (Low Pass Filtre)” olarak isimlendirilmektedir.

Bu modül 7 MHz. üzerindeki harmoniklerin ve istenmeyen parazitik sinyallerin alıcı devremize kadar ulaşmasını engelleyecektir. Bu işlemeni alıcı işlemlerinden önce yapılabilmesi ve alıcının görece temiz (süzülmüş) sinyal ile çalışabilmesi için filtrenin yerleştirileceği en uygun yer de kitin anten giriş katı veya diğer bilinen ismiyle tank devresidir.

Kondansatör ve bobinden oluşan ve herhangi bir harici güç kaynağı gerektirmediği için pasif filtre olarak da adlandırabileceğimiz bu filtre; 7 MHz. ve altındaki sinyalleri geçirecek, üst kısımda kalan girişimlerden etkilenmeyecektir. Keza, aktif filtrelerde de yine süzme işini yapan elamanlar da yine asıl bu reaktif elemanlardan oluşmaktadır.

Burada kullanılan kondansatörler yüksek frekansta kısa devre gibi davrandığı göz önüne alınırsa, kondansatörlerin paralel ya da seri halde bulunması bir anlamda filtrenin özelliğini de ortaya koymaktadır. Resimde de görüleceği üzere kondansatörlerimiz paralel kolda yerleştirilmiş olduğu için yüksek frekanslı sinyaller topraklanmaktadır, aynı şekilde alçak frekanslar ise bu kondansatörlerden etkilenmeden devreden geçebilmektedir. Devrede paralel olarak yerleştirilen kondansatörler ve seri kolda bağlanmış olan bobinler alçak geçiren filtre elemanlarını oluşturmaktadır.

Benzetme:

Filtre sisteminin çalışmasını RF ve elektronik bilgisi yeterli olmayan arkadaşlarımızın kolayca kavrayabilmesi için bir benzetme anlatım konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır.

Diyelim ki biz bir kapıdan sadece 170 cm.lik kişilerin geçmesini istiyoruz. O zaman bu kapıya koyacağımız bir filtre ile kapı yüksekliğini 170 olarak ayarlar isek bu kapıdan 170 cm.in üzerinde olan uzun boylular geçemeyecek ancak buna karşın 170 ve altında bir boy uzunluğuna sahip olanlar kapıdan zorlanmadan kolayca geçecektir.

Ek Bilgi:

Kapasite elemanı yüksek frekanslarda kısa devre gibi, alçak frekanslarda ise açık devre gibi davranırken; bobin (self) elemanı ise tam tersi yani yüksek frekanslarda açık devre gibi, alçak frekanslarda kısa devre gibi davranırlar.

Taslak Şemamız:



Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap

[TA2T (sk)]

Ruha Bey,
 
Filitre hesaplama formüllerine değer koyarken Frekansı 7 MHz olarak kullanmak yerine 7.3 MHz olarak koymayı öneriyorum, aksi takdirde bizim asıl kullanacağımız 7.0 MHz ile 7.1 MHz (A sınıfı için de 7.2 MHZ) filitrenin bastıracağı alan içinde kalacaktır.
 
Bir de , 7,3 MHz için hesaplama imkanı olabilir mi acaba. Bu arada belki Bobin çapları ve tel kalınlıkları ile ilgili ek bilgiler de verilebilir.
 
Kolay gelsin.

[TA7AKA]

Doğru söylüyorsunuz Tahir Bey. Chebyshev türü filtre için topoloji aynı kalmak kaydıyla L ve C değerlerini şöyle değiştirirsek;


C1, C3 = 507pF
C2       = 873pF
L1, L2  = 1.516uH


7.2MHz için -0.1dB, ikinci harmonikte (~ 14MHz) -32dB'den daha iyi. Aşağıda da filtre çıkış eğrisi görülüyor. Tabii ki teorik sonuçlar.


Resimlerin Görüntülenmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap

[TA2AOG (SK)]

Merhaba Osman Bey,


normal şartlarda kristal gereken bir çalışmada uygun frekanslı ve uygun modda çalışan bir kristal işimizi görür. Ancak, iş bu kristallerle dar bantlı bir filtre tasarlamaya gelince işler biraz zorlaşıyor. Burada kristalin paralel frekansı seri frekansı, paralel ve seri kapasiteleri filan da işin içine giriyor. Bu sebeple bu tarz filtrelerin istenilen frekanslara "keskin" bir şekilde ayarlanması oldukça zor. Yani amaç birkaç yüz Hz genişlikte bir kristal filtre tasarlamak olursa, oldukça uğraştıran bir çaba olur. Bırakın veri sayfalarını, aynı marka aynı model kristallerin bu karakteristikleri bile farklı. Aynen üzerinde 1Kohm yazan bir direncin aslında tam 1Kohm olamaması gibi... Bu sebeple aynı marka/model kristaller bile bir dar bant filtre uygulamasında farklı sonuçlar verecektir. Ancak şanslıyız ki bant genişliğimiz o kadar da dar değil, hatta çok kritik de değil; yaklaşık 2.7 - 3.5 KHz arasında olacak. O nedenle de model bir kristal üzerinde filtreyi tasarlayıp farklı kristallerle test etmekten başka bir şey yapamıyoruz. Çünkü herkesin evinde kristalleri test edebileceği ekipmanları maalesef yok. Bir örnek olarak Oscilent firmasının HC49U veya HC49S modelleri üzerinde çalışılabilir. Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor. Üye Ol ya da Giriş Yap

Hocam ben hazır ssb kristal filtrelerden bahsediyorum. O tip kullanılacak diye düşünüyorum. Bu sebeple onun etrafında şekillenecek diyorum. Siz seri bağlı standart kristal tipinden bahsetmişsiniz. O zaman durum değişir.